Układ okresowy

Układ okresowy pierwiastków opublikował w 1869 roku D.I. Mendelejew. Ułożył je zgodnie ze wzrastającą liczbą atomową (Z). Dodatkowo pierwiastki mające podobne wartościowości powtarzają się. Powstała tablica złożona z rzędów czyli okresów oraz kolumn stanowiących grupy.

Właściwości pierwiastków, uporządkowanych zgodnie ze wzrastającą liczbą atomową (Z), powtarzają się okresowo.

Okresy ponumerowano od 1 do 7, które wskazują liczbę powłok elektronowych.
Grupy główne ponumerowane są od 1,2 oraz od 13 do 18. Grupy poboczne to od 3 do 12 (pomiędzy grupami głównymi). Nazwy grup wywodzą się najczęściej od nazwy pierwszego pierwiastka w grupa, np.:
- azotowce — N, P, As, Sbi, Bi.
- berylowce — Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra.

Każdy okres rozpoczyna się od bardzo aktywnego metalu, a kończy niemetalem, które nazywamy gazami szlachetnymi (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn).

Przeanalizujmy przykład tlenu.
Symbol — O,
Numer grupy — 16,
Numer okresu — 2,
Liczba atomowa — 8,
Liczba p⁺ — 8,
Liczba e^- — 8,
Liczba elektronów na kolejnych powłokach — 2,6,
Liczba powłok elektronowych — 2,
Liczba elektronów walencyjnych — 6,

Dla lepszej orientacji zobaczmy jakie wartości odczytamy z układu dla pierwiastka neon
Symbol — Ne,
Numer grupy — 18,
Numer okresu — 2,
Liczba atomowa — 10,
Liczba p⁺ — 10,
Liczba e^- — 10,
Liczba elektronów na kolejnych powłokach — 2,8,
Liczba powłok elektronowych — 2,
Liczba elektronów walencyjnych — 8,

Z układu okresowego możemy odczytać wiele informacji o danym pierwiastku. Zachodzi także zależność między liczbą elektronów walencyjnych a numerowi grupy. Jest ona równa numerowi grupy lub numerowi grupy pomniejszonej o 10 (tylko w przypadku pierwiastków z grupy od 13 do 18).

Liczba powłok elektronowych jest równa numerowi okresu.

Liczba atomowa jest równa liczbie protonów oraz elektronów.

Podsumowanie tematu
1. Kto opracował układ okresowy i w którym roku go opublikował?
2. Jakie dane na temat pierwiastków możemy wyczytać z układ okresowego?
3. Według powyższego ćwiczenia rozpisz pierwiastek fosforu oraz chloru.

Lekcja 6 — Promieniotwórczość

Lekcja 8 — Wiązania chemiczne