W wyniku reakcji alkoholu etylowego z kwasem octowym otrzymany produkt nie rozpuszcza się w wodzie, tworząc na powierzchni „tłustą” kroplę. Dodatkowo unosi się intensywny zapach. Substancja, która powstała, to ester: octan etylu — produkt reakcji kwasu octowego z alkoholem etylowym:
CH
3COOH + C
2H
5OH -> CH
3COOC
2H
5 + H
2O
Estry powstają w wyniku działania kwasu na alkohol. Taką reakcję nazywa się
estryfikacją.
Nazwy pierwszych estrów tworzy się z dwóch wyrazów, podobnie jak nazwy soli. Wyraz pierwszy związany jest z nazwą kwasu, od którego ester pochodzi, np.
kwas mrówkowy —
mrówczan… Wyraz drugi określa alkil pochodzący z alkoholu, np.
alkohol metylowy —
…metylu. Poniższa tabela przedstawia przykładowe nazwy i wzory estrów: (reakcja zachodzi pod wpływem stężonego kwasu siarkowego(VI):
KWAS + ALKOHOL -> ESTER + WODA
Reakcja
estryfikacji jest odwracalna. Reakcją odwrotną jest
hydroliza estru.
Hydroliza jest to rozkład związku chemicznego pod wpływem wody.
Hydroliza estrów polega na rozkładzie estru pod wpływem wody na kwas i alkohol:
ESTER + WODA -> KWAS + ALKOHOL
HCOOC
3H
7 + H
2O -> HCOOH + C
3H
7OH
Ważną rolę w reakcji estryfikacji spełnia stężony roztwór kwasu siarkowego(VI). Dzięki swoim higroskopijnym właściwościom wiąże on powstająca w reakcji wodę, przez co wzrasta wydajność reakcji otrzymywanie estru.
Estry niższych kwasów karboksylowych są bezbarwnymi, lotnymi cieczami, słabo rozpuszczalnymi w wodzie, o przyjemnym, owocowym zapachu.
Łatwo można otrzymać estry o zapachu goździków, jaśminu lub koniczny. Wszystkie te estry występują w przyrodzie.
Zastosowanie estrów:
- substancje zapachowe
- esencje smakowe
- rozpuszczalniki
Podsumowanie tematu
1. Napisz równanie rekacji otrzymywanie mrówczanu metylu.
2. Napisz równanie reakcji spalania całkowitego octanu etylu.
3. Na czym polega hydroliza i jak nazywa się proces odwrotony do hydrolizy dla estrów?
Lekcja 2 — Poznajemy budowę cząsteczek, właściwości i zastosowanie kwasów karboksylowych
Lekcja 4 — Inne pochodne węglowodory — aminy i aminokwasy